Giới trẻ và hiện tượng tâm lý đám đông

Listen to this article

GIỚI TRẺ VÀ HIỆN TƯỢNG TÂM LÝ ĐÁM ĐÔNG

“Vì danh Thầy, anh em sẽ bị mọi người thù ghét. Nhưng kẻ nào bền chí đến cùng, kẻ ấy sẽ được cứu thoát.”  (Mt 10,22)

Ngày nay với sự phát triển của khoa học kĩ thuật, trái đất vẫn hình cầu nhưng đời sống xã hội lại gắn liền với cụm từ “Thế giới phẳng” khi các phương tiện thông tin liên lạc hay mạng xã hội phát triển và phổ biến ở mọi ngõ ngách. Điều này góp phần làm cho các giá trị văn hóa có thể dễ dàng được phổ biến và giao lưu văn hóa ngày càng được lan rộng. Tuy nhiên song song với đó, nhiều vấn đề tiêu cực đi ngược lại với các giá trị luân lý cũng theo đó mà phát tán rộng rãi. Nhiều người cũng biết rằng mình nên ý thức gìn giữ những giá trị tốt đẹp và tiếp thu có chọn lọc những yếu tố bên ngoài. Song liệu việc đó có dễ dàng khi những gì gọi là “xu hướng” và “tâm lý đám đông” lại có ảnh hưởng rất mạnh mẽ lên hành vi của con người, đặc biệt là những người trẻ?

Trong Thánh Kinh, không khó để tìm ra nhiều câu chuyện liên quan đến tâm lý đám đông. Chuyện người phụ nữ ngoại tình, do tâm lý đám đông mà mọi người đều muốn ném đá chị cho đến chết nhưng khi Chúa Giêsu khơi dậy ý thức suy nghĩ độc lập trong họ “Nếu ai trong đây sạch tội thì hãy lấy đá mà ném trước đi”, từng người trong số họ dần dần rời đi và tâm lý đó tan biến. Đỉnh điểm nhất là đám đông dân chúng thành Giê-ru-sa-lem, trước đó họ trải áo tung hô đón Người vào thành, sau lại hô to “Đóng đinh nó vào thập giá”. Đám đông trong đây có khi nào là chính chúng ta?

Có nhiều vấn đề trong xã hội ngày nay được coi là bình thường mặc dù bản thân chúng đi ngược lại với các giá trị luân lý. Chẳng hạn như: phá thai, thụ tinh nhân tạo, sử dụng các phương pháp tránh thai nhân tạo, sống chung sống thử trước hôn nhân, đồng tính luyến ái… Những điều này đặc biệt đang có xu hướng ngày càng gia tăng ở thế hệ những người trẻ. Một số vấn đề nêu trên đều phát xuất từ những ham muốn của con người. Song ở những thế hệ đi trước do hoàn cảnh xã hội, những điều đó chưa thực sự phổ biến mà chỉ như lửa cháy âm ỉ. Ngày nay nhiều người có tâm lý “đám đông” khi có suy nghĩ rằng người khác làm được thì mình làm cũng được. Tâm lý này như một chất xúc tác mạnh mẽ vào những ham muốn tồn tại bên trong và phá vỡ những chuẩn mực xã hội mà sau đó sẽ bị coi là “định kiến”. Sự lạm dụng tự do cũng có ảnh hưởng đến quá trình này. Cứ thế những giá trị luân lý dễ dàng bị quên lãng và dần nhường chỗ cho những điều thỏa mãn ham muốn. 

Thật đáng lo ngại khi những điều đang đi ngược với luân lý lại được cho là những việc làm đúng đắn. Một việc làm bản thân nó là sai, nhưng nhiều người lại tán đồng và ủng hộ nó thì rất dễ biến điều sai đó thành điều đúng. Chẳng hạn việc quan hệ trước hôn nhân (gian dâm) ngày nay rất phổ biến, thậm chí họ còn quan hệ với nhiều người. Tất cả những điều này xuất phát từ việc lạm dụng tự do và sống theo tính xác thịt. Ngược lại quan điểm giữ gìn chỉ dành cho người vợ hay chồng của mình sau khi đã kết hôn thì bị coi là “quê mùa” và “lạc hậu”. Ít ai cho rằng đó là việc chỉ dành cho những người đã thực sự là vợ chồng. Hay như việc thụ tinh nhân tạo cũng được ủng hộ rất nhiều do giá trị thực tế mà chúng mang lại và ít ai để ý tới mặt trái với luân lý mà trong quá trình thực hiện nó mang lại. Cũng vậy việc ủng hộ đồng tính đang được phổ biến và chấp nhận rộng rãi. Có thể thấy rõ điều đó qua nhu cầu văn hóa phẩm hay phim ảnh về đồng tính ngày càng tăng. Nếu không khéo léo bày tỏ quan điểm, ta có thể dễ dàng bị “kỳ thị ngược” bằng câu nói đơn giản như “Kỳ thị đồng tính à?”. Nếu chịu khó tìm hiểu, ta sẽ thấy rõ lý do tại sao Giáo Hội không ủng hộ những điều trên. Điều này thật sự cần thiết, đặc biệt cho người trẻ, những người đang hoạt động và dấn thân cách mạnh mẽ vào những trào lưu hay phong cách sống của xã hội. 

Để tránh sa vào tâm lý “đám đông” thì đòi hỏi các bạn trẻ Công giáo phải có một nền tảng đạo đức và luân lý vững chắc để dựa vào đó mà nhìn nhận và đánh giá một vấn đề, một “trend”. Nền tảng đạo đức được trang bị lâu dài qua Lời Chúa và Giáo lý. Dĩ nhiên, có một số bạn trẻ có nền tảng khá vững chắc song do tâm lý ngại va chạm, tâm lý thỏa hiệp nên không dám đối đầu với đám đông, ngại đối đầu với cái sai lệch đang lan tràn. Vì vậy sống theo nền tảng đạo đức đòi hỏi người trẻ cần có đức tin vững vàng, dám can đảm khác biệt hay thậm chí đi ngược lại với quan điểm số đông, chấp nhận lợi ích kinh tế hay quan hệ xã hội có thể bị thua thiệt phần nào. Hơn ai hết các bạn trẻ là những nhân chứng sống động của Chúa trong xã hội đầy cám dỗ xa hoa bằng cách sống theo Lời Ngài. “Vì danh Thầy, anh em sẽ bị mọi người thù ghét. Nhưng kẻ nào bền chí đến cùng, kẻ ấy sẽ được cứu thoát.”  (Mt 10,22)

JmT