Ngày 25/5: Thánh Bê-đa khả kính – Linh mục, Tiến sĩ Hội Thánh (khoảng 673-735)

Lễ nhớ tùy chọn

1. Ghi nhận lịch sử – Phụng Vụ

Bède, được gọi là đấng khả kính và được Alcuin gọi là Giáo sư Bède, được tôn làm tiến sĩ Hội thánh vào năm 1879. Ngài cũng được gọi là “cha đẻ của Lịch sử Anh quốc” vì đã viết cuốn Lịch sử Giáo hội nước Anh.

Thánh Bède sinh khoảng năm 673, trong vương quốc Northumbrie, thuộc Anh. Ngài sống thời trẻ và niên thiếu tại tu viện Biển Đức ở Wearmouth, rồi tại Đan viện Jarrow, nơi đây, ngài hoàn tất chương trình đào tạo của mình. Ngài được thụ phong linh mục lúc ba mươi tuổi và tuyên khấn theo tu luật thánh Biển Đức. Ngài ít khi rời Đan viện Jarrow và chỉ đi trong các chuyến ngắn ngày, vì “luôn yêu thích cầu nguyện, viết lách, đọc sách hay giảng dạy…” theo lý tưởng Dòng Biển Đức là “Ora et labora” (cầu nguyện và lao động).

Ở Jarrow, khi phụ trách đào tạo các đan sĩ trẻ, Bède đã viết các sách giáo khoa riêng cho họ, để trước hết dạy họ tiếng La tinh và khoa hùng biện cổ điển. Vào thời ấy, hai khoa này là nền tảng để học văn hóa, bằng cách trích dẫn các mẫu gương trong Kinh thánh và các Giáo phụ. Rồi ngài sáng tác các tác phẩm khác, trước hết để giảng dạy và tìm hiểu Kinh thánh: ngài dành công việc quan trọng nhất của mình vào việc thi hành nhiệm vụ này, bằng cách chú giải các Sách Thánh. Theo phương pháp của các Giáo phụ như các thánh Augustinô, Jérôme và Grégoire Cả, Bède giải thích Kinh thánh chủ yếu theo nghĩa phúng dụ.

Theo tư tưởng của thánh đan sĩ thành Jarrow, lịch sử cứu độ được tiếp diễn ngay cả sau thời Tân ước và cũng kéo dài trong sự phát triển của quê hương ngài. Như đã viết các bài chú giải Kinh thánh, ngài cũng soạn thảo danh mục các vị tử đạo và hạnh các thánh, như hạnh thánh viện phụ Benoit Biscop, đấng sáng lập tu viện Wearmouth và hạnh thánh giám mục Curthbert. Tuy nhiên, tác phẩm đặc biệt làm cho ngài nổi tiếng chính là cuốn Historia Ecclesiastica Gentis Anglorum (Lịch sử Giáo hội nước Anh). Cuốn này là nguồn tư liệu quan trọng đối với lịch sử của người dân Anglo-Saxon cổ xưa.

Thánh Bède qua đời ở tuổi sáu mươi tại Đan viện Jarrow. Cuthbert viết trong một lá thư như sau: “Ngài tắt thở trên nền gạch của phòng mình trong khi còn đang hát câu: Sáng danh Chúa Cha, và Chúa Con và Chúa Thánh Thần…”.

2. Thông điệp và tính thời sự

a. Lời nguyện riêng rất ngắn, cầu xin cùng Chúa: “Lạy Chúa, Chúa đã dùng một học giả uyên thâm là thánh Bède khả kính mà làm cho Hội thánh thêm vinh quanh rạng rỡ. Nhờ sự khôn ngoan và công nghiệp của thánh nhân, xin cho chúng con là tôi tớ Chúa được luôn soi sáng và giúp đỡ.”

Thánh đan sĩ này được tôn vinh bằng tước hiệu Khả Kính (le Vénérable) và nên mẫu mực cho các tu sĩ Dòng Biển Đức. Các tu sĩ này xây dựng đời mình trên nền tảng cầu nguyện và lao động. Thánh nhân yêu thích đọc sách, viết lách và dạy dỗ. Tuy nhiên ngài tìm thấy hạnh phúc nhất khi chiêm niệm. Thánh Bède có lần cầu nguyện: “Lạy Chúa, con say sưa nếm hưởng những lời khôn ngoan của Ngài. Xin ban cho con một ngày nào đó được ở bên Ngài là nguồn mạch của mọi sự hiểu biết, và được chiêm ngắm thánh nhan Ngài muôn đời.”

b. Việc suy niệm, việc “nghiền ngẫm” lời Chúa, đối với ngài, vẫn luôn là nhiệm vụ hàng đầu, nhằm đảm bảo một sự quân bình hoàn hảo cho đời sống đan sĩ và cho công cuộc nghiên cứu và dạy dỗ. Như thánh Cuthbert nói, điều này mang lại cho ngài niềm thanh thản trước cái chết mà ngài từng chờ đợi trong tâm tình cảm tạ và vui tươi. Thật thế, vài ngày trước khi thánh nhân qua đời, anh em trong Dòng buồn phiền than khóc. Nhưng ngày ấy đã đến với ngài trong hân hoan. Các Bài đọc – Kinh sách nhắc lại những lời cuối đời, ngài nói với anh em: “Đã đến lúc, nếu đó là ý của Đấng Tạo Thành tôi phải trở về cùng Người… Tôi đã sống lâu rồi; vị thẩm phán nhân lành đã an bài kỹ lưỡng cuộc đời của tôi. Đã đến giờ tôi phải ra đi, vì ao ước của tôi là ra đi để được ở với Đức Kitô. Quả thật, linh hồn tôi ao ước được thấy Đức Kitô, vua của tôi, với vẻ đẹp oai phong của Người.”

c. Khi mô tả những giờ phút cuối đời thánh đan sĩ, Cuthbert kể cho chúng ta tinh thần bác ái và lòng đơn sơ của thánh nhân theo như Tin Mừng cổ vũ: “Đến ba giờ chiều, người bảo tôi: Tôi còn vài đồ quí để trong rương: hạt tiêu, khăn mặt và nhủ hương. Hãy đi mau, đưa các linh mục ở tu viện chúng ta đến gặp tôi – để tôi phân phát cho các ngài những tặng vật bé nhỏ Thiên Chúa đã ban cho tôi …” Vì thế nghệ thuật ảnh tượng thích minh họa cảnh người qua đời trong vòng tay anh em đang cầu nguyện và hát kinh Sáng Danh.

Enzo Lodi